Rozwód to nie tylko trudna decyzja życiowa, ale również konkretna procedura sądowa. Dlatego warto wiedzieć, kiedy sąd może orzec rozwód, co dokładnie rozstrzyga w wyroku, gdzie należy złożyć pozew, jakie dokumenty dołączyć, ile to kosztuje i jak wygląda całe postępowanie krok po kroku.
Kiedy sąd orzeka rozwód
Sąd może rozwiązać małżeństwo, jeżeli nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, czyli więź uczuciowa, fizyczna i gospodarcza wygasły. Jednak rozwód nie zawsze jest możliwy. Niedopuszczalny jest np. wtedy, gdy naruszałby dobro wspólnych małoletnich dzieci lub zasady współżycia społecznego.
Co więcej, rozwód jest wyjątkowo niedopuszczalny, gdy wyłączną winę za rozkład pożycia ponosi powód – z pewnymi wyjątkami przewidzianymi w ustawie.
Podstawa prawna: art. 56 k.r.o.
Z orzekaniem o winie czy bez?
Co do zasady, sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednak na zgodny wniosek stron może zaniechać orzekania o winie. W takim przypadku wyrok traktuje się tak, jakby żadne z małżonków nie ponosiło winy.
Dlatego wiele osób decyduje się na rozwód bez orzekania o winie – procedura jest wtedy szybsza i tańsza.
Koszty:
- 600 zł – opłata od pozwu,
- zwrot 300 zł przy rozwodzie bez orzekania o winie,
- często dodatkowo 150 zł od drugiej strony tytułem części kosztów.
Podstawa prawna: art. 57 k.r.o.
Co sąd rozstrzyga w wyroku rozwodowym
Wyrok rozwodowy to nie tylko stwierdzenie końca małżeństwa. Sąd musi także rozstrzygnąć o szeregu kwestii, które są kluczowe dla małżonków i dzieci.
W szczególności sąd decyduje o:
- władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi,
- kontaktach z dziećmi,
- alimentach na rzecz dzieci,
- sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania,
- ewentualnej eksmisji jednego z małżonków,
- alimentach między małżonkami,
- podziale majątku wspólnego, jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki.
Ponadto sąd ma obowiązek kierować się przede wszystkim dobrem dzieci.
Podstawa prawna: art. 58 k.r.o.
Gdzie złożyć pozew o rozwód
Sprawy o rozwód rozpoznaje Sąd Okręgowy. Pozew należy wnieść do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania – o ile nadal mieszka tam choć jedno z nich.
W braku tej podstawy pozew składa się do sądu miejsca zamieszkania pozwanego, a gdy i to nie jest możliwe – do sądu miejsca zamieszkania powoda.
Podstawa prawna: art. 41 k.p.c.
Jakie dokumenty i załączniki dołączyć
Do pozwu rozwodowego trzeba dołączyć kilka podstawowych dokumentów:
- skrócony odpis aktu małżeństwa,
- skrócone odpisy aktów urodzenia wspólnych małoletnich dzieci,
- dowód uiszczenia opłaty sądowej (600 zł),
- pełnomocnictwo i opłatę skarbową 17 zł (jeśli działa się przez adwokata),
- materiał dowodowy: korespondencja, rachunki, koszty utrzymania dzieci, zaświadczenia, nagrania, lista świadków,
- opcjonalnie: porozumienie rodzicielskie.
Dzięki porozumieniu rodzicielskie sąd szybciej i sprawniej orzeka o władzy, kontaktach i alimentach.
Koszty rozwodu – ile to wynosi
Rozwód wiąże się z kosztami, które zależą od tego, jak przebiega sprawa.
- 600 zł – opłata od pozwu (stała),
- zwrot 300 zł przy rozwodzie bez orzekania o winie,
- 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa,
- 100–200 zł – wniosek o zabezpieczenie (alimenty lub kontakty),
- dodatkowe koszty opinii OZSS i biegłych w sprawach spornych dotyczących dzieci.
W konsekwencji należy liczyć się z tym, że im bardziej skomplikowana sprawa, tym wyższe koszty dodatkowe.
Przebieg sprawy rozwodowej krok po kroku
Rozwód to proces wieloetapowy. Najczęściej wygląda on tak:
- Strategia – decyzja, czy rozwód ma być z winą czy bez, przygotowanie listy żądań i dowodów.
- Pozew – sporządzenie i wniesienie pozwu wraz z załącznikami.
- Opłata i właściwy sąd – złożenie pozwu do właściwego Sądu Okręgowego i opłata 600 zł.
- Odpowiedź na pozew – pozwany składa odpowiedź, możliwa mediacja.
- Dowody – przesłuchanie stron i świadków, przedstawienie dokumentów, w sprawach z dziećmi – opinia OZSS.
- Rozprawa i wyrok – sąd wydaje wyrok rozwodowy i rozstrzyga o sprawach towarzyszących.
- Uzasadnienie i apelacja – możliwość złożenia wniosku o uzasadnienie oraz apelacji.
Dzięki temu schematowi strony wiedzą, czego mogą się spodziewać w toku postępowania.
Najczęstsze pytania (FAQ)
Czy można podzielić majątek w wyroku rozwodowym?
Tak, o ile nie spowoduje to nadmiernej zwłoki. W praktyce częściej robi się to w osobnym postępowaniu.
Co, jeśli wciąż mieszkamy razem?
Sąd może uregulować sposób korzystania ze wspólnego mieszkania, a wyjątkowo orzec eksmisję jednego z małżonków.
Gdzie złożyć pozew, gdy mieszkamy osobno lub za granicą?
Zasadą jest ostatnie wspólne miejsce zamieszkania (jeśli jedno z małżonków nadal tam mieszka). W braku tej podstawy – sąd miejsca zamieszkania pozwanego, a gdy i to nie jest możliwe – powoda.
Minimalna checklista dla strony wnoszącej pozew
- decyzja: rozwód z winą czy bez,
- propozycja co do dzieci (władza, kontakty, alimenty),
- dowody: dokumenty, świadkowie, nagrania,
- skrócony odpis aktu małżeństwa i akty urodzenia dzieci,
- opłata sądowa 600 zł (i ewentualny zwrot 300 zł przy braku winy),
- wniosek o zabezpieczenie alimentów lub kontaktów,
- pełnomocnictwo i opłata skarbowa 17 zł (jeśli działa adwokat).
